Myopie-epidemie kan teruggedrongen worden door verandering gedrag

Koningin Máxima lanceert bewustwordingscampagne ‘Knikker myopie de wereld uit!’ van het Oogfonds

De komende dertig jaar worden in Nederland naar verwachting minstens 140.000 mensen slechtziend en nog eens 50.000 mensen blind als gevolg van myopie. Door preventie, het gebruik van het medicijn atropine, speciale contactlenzen en innovatieve brillenglazen kan deze epidemie van myopie worden teruggedrongen.

Dat blijkt uit onderzoek1 van Catalyze Group in opdracht van het Oogfonds en CooperVision Specialty EyeCare. Omdat te weinig buitenspelen en te veel dichtbij naar een scherm of boek kijken belangrijke oorzaken van myopie bij kinderen zijn, start het Oogfonds de campagne ‘Knikker myopie de wereld uit!’. Die werd op 6 juli officieel gelanceerd door koningin Máxima.

Koningin Máxima gaf in het Erasmus MC het startsein voor de bewustwordingscampagne ‘Knikker myopie de wereld uit!’. Deze campagne moet ouders en kinderen maar ook oogzorgprofessionals en mensen in het onderwijs bewust maken van de gevolgen van veel dichtbij kijken en weinig daglicht op kinderogen.

1 De studie van Catalyze Group in opdracht van het Nederlandse Oogfonds, in samenwerking met CooperVision Specialty EyeCare EMEA, is uitgevoerd tussen februari en maart 2022. Daarbij zijn inzichten uit een literatuurstudie en deskresearch gecombineerd met een gezondheids-economische analyse op een deel van de beschikbare data. Genoemde cijfers en studies in dit persbericht zijn als bronnen gebruikt en terug te vinden in de Catalyze-studie. Het rapport is te downloaden in de bijlage.

Myopie is de oogaandoening van de toekomst. Momenteel is een kwart van de 13-jarigen in Nederland al bijziend. Dat kan bij één op de drie tot slechtziendheid of blindheid op latere leeftijd leiden. Sinds de jaren zestig komt myopie vijf keer vaker voor en als die trend doorzet, zal het aantal slechtzienden in Europa naar schatting verdrievoudigen tot 2055. In dat jaar telt Nederland volgens de prognoses tussen de 140.000 en 210.000 slechtzienden als gevolg van myopie en tussen de 53.000 en 80.000 blinde mensen. Een verdubbeling tot verdrievoudiging.

De studie van Catalyze voorspelt door deze toename grote gevolgen voor de zorg, de economie en de patiënten zelf. In Nederland is het aantal operaties voor het loslaten van het netvlies als gevolg van (hoge) myopie tussen 2009 en 2016 met maar liefst 44% gestegen. De komende jaren zal de wachttijd bij gespecialiseerde oogartsen en operaties in het ziekenhuis toenemen. De economische kosten door het uitvallen van werknemers bedragen nu al 1 miljard euro per jaar en de voorspelling is dat dit zal stijgen naar 2,3 tot 3,5 miljard euro in 2055. Voor patiënten wordt werk moeilijk of zelfs onmogelijk, wat ook geldt voor dagelijkse activiteiten zoals autorijden of sporten. Dat heeft een negatieve impact op het leven van mensen met myopie, waardoor ze vaker last hebben van angst of depressie. Toch maken oogzorgprofessionals in Nederland zich volgens het onderzoek minder zorgen dan hun collega’s in Azië en de rest van Europa.

Gabi Steenbekkers, optometrist en Myopie Management Manager bij CooperVision Specialty EyeCare: “Er zijn momenteel effectieve behandelingen en goede oplossingen voor het afremmen van progressieve myopie bij kinderen. Maar die hebben alleen effect als ze adequaat worden voorgeschreven. Nederlandse oogzorgprofessionals blijken nog steeds terughoudend om correcties voor myopie op jongere leeftijd voor te schrijven en vertonen minder bezorgdheid over de toename dan hun buitenlandse collega’s. Therapieën en relatief eenvoudige preventieve maatregelen, zoals een jaarlijkse oogcheck, zijn nodig om het stijgende aantal gevallen van myopie op mondiaal niveau te verlagen. Nu we hebben gezien hoe het aantal gevallen tijdens de corona-lockdowns is toegenomen, is dit een goed moment dat alle oogzorgprofessionals in de oogzorgketen het belang van myopiemanagement uitdragen. Iedere dioptrie telt.”

Gabi Steenbekkers, optometrist en Myopie Management Manager bij CooperVision Specialty EyeCare, lichtte in zijn presentatie aan koningin Máxima en overige genodigden de bevindingen toe uit de nieuw gepresenteerde Catalyze-studie.

Myopie kan deels erfelijk zijn maar heeft voor een groot deel te maken met de leefstijl. Sinds de vorige eeuw is al bekend dat daglicht een preventief effect heeft. Volgens veel studies neemt de aandoening toe doordat kinderen minder vaak buitenshuis zijn en vaker op een tv, computer-, telefoon- of ander beeldscherm kijken. Door thuiswerken en thuisonderwijs tijdens de coronapandemie is dat alleen maar verergerd. De onderzoekers vonden in diverse studies sterke aanwijzingen dat het ontstaan van myopie vertraagd kan worden door kinderen meer tijd buitenshuis door te laten brengen. Specifieke brillenglazen en contactlenzen voor het managen van myopie kunnen de progressie eventueel reduceren. Het medicijn atropine kan de progressie van myopie zelfs met 75% reduceren, maar wordt in Nederland nog maar weinig voorgeschreven. Hoewel er op dit moment verschillende interventies beschikbaar zijn, is myopie nog steeds niet te genezen. De onderzoekers constateren op alle vlakken een gebrek aan voorlichting en educatie bij oogprofessionals.

Om de verwachte groei in het aantal diagnoses van myopie in toom te houden, zijn diverse nieuwe en innovatieve oplossingen tot stand gebracht en nog in ontwikkeling. Onder meer op het gebied van contactlenzen, brillenglazen, atropinedoseringen, chirurgische ingrepen en laseren zijn veel klinische studies gepubliceerd. Door het omvormen van schoolprogramma’s met meer buitenactiviteiten kan de toename van het aantal kinderen met myopie ook verminderd worden. Daarnaast is het van belang ouders meer bewust te maken van de risico’s van myopie, zodat ze zo vroeg mogelijk de ogen van hun kind laten checken. Voor oogzorgprofessionals hebben organisaties zoals de World Council of Optometry een zorgstandaard opgesteld voor het managen van myopie, die onder meer mitigatie, meten en juist managen van myopie en publieke voorlichting omvat.

Monique van Bijsterveld, directeur-bestuurder van Stichting Oogfonds Nederland: “We vinden het zo vanzelfsprekend dat onze ogen het doen, maar helaas kan dat veranderen. Steeds vaker krijgen mensen, onder wie kinderen, te maken met slechtziendheid. In 50% van de gevallen zijn blindheid en slechtziendheid te voorkomen. Laat je ogen regelmatig controleren, zeker als er klachten zijn of wanneer oogaandoeningen in de familie zitten. Wij als Oogfonds doen er alles aan om Nederland ‒ en ouders en leraren in het bijzonder ‒ te bereiken en te informeren over hoe (kinder)ogen gezond te houden.”

Rapport downloaden